سنت های فراموش شده / 1
از کجا می آید آوای اذان ...*
یکی از خصلت های خوبی که در میان ما بود و امروز تقریبا فراموش شده، این بود که هنگام اذان بسیاری از متدینین اذان می گفتند. در خانه ها، مدرسه ها، بازارها و ... وقت اذان که می شد افراد بسیاری به اذان گفتن می ایستادند. هر هفته ای که می گذشت حداقل چند بار اهل و عیال و خانواده صدای اذان را حضورا در خانه شان می شنیدند و همین انسی بود و اشتیاقی. همین سنت نیکو بود که فرزندان اذان را می آموختند؛ همانند نماز. یعنی یک کلاس درس عملی بود تا با آداب دینی آشنا شوند.
رفته رفته این سنت پسندیده کمرنگ شده و امروزه در برخی از محلات قدیمی تنها گاهی بانگ اذان پیر روشن ضمیری شنیده می شود. با وجود آنکه در روایات بسیار بارها به اذان گویی توصیه شده است. با ساخت و سازهای غیر اصولی که گاهی در چند محله به هم پیوسته حتی یک مسجد هم وجود ندارد، دیگر صدای اذان در وقت نماز در بسیاری از نقاط شهر شنیده نمی شود و اصلا معلوم نیست که ظهر کی است و مغرب چه هنگام.
احیا این سنت کمرنگ شده یکی از پسندیده ترین امور است. شروع کار هم همین است که هفته ای چند نوبت هنگام اذان در خانه ی خودمان و در کنار خانواده مان، وقت اذان که می شود ما هم اذان بگوییم. این اذان گفتن آثار و برکات زیادی دارد که ما از آن غافلیم. مشکلات مهمی به سبب همین کار حل خواهد شد که شاید تا به امروز بدان توجه نداشته ایم. فراموش نمی کنم که یکی از توصیه های برخی بزرگان به خانواده هایی که بچه دار نمی شدند این بود که پدر خانواده در خانه به هنگام اذان، اذان بگوید.
یکی از راهکار هایی که سبب می شود شیطان نفوذش را در خانه مان از دست دهد همین احیا این سنت پسندیده است. در روایتی نورانی از رسول خدا صل الله علیه و آله داریم که فرمودند: «شیطان هنگامی که بانگ دعوت به نماز را می شنود، می گریزد».1 به سبب گفتن اذان در نوبت های گوناگون هفته در خانه، شیطان را از حانه مان گریزان می کنیم.
بسیاری از ما با وجود اینکه در مساجد حاضر می شویم اما فرصت نمی یابیم که اذان گوی مسجد شویم. با اذان گویی در خانه در کنار برکات اذان که به خانه مان سرازیر می شود و آموزش عملی به فرزندانمان، از ثواب اذان گویی نیز بهره مند می شویم. ثوابی مانند این ثواب که در روایتی از رسول خدا صل الله علیه و آله نقل شده است: «مؤذّن تا جایى که صدایش مى رسد و نگاهش کار مى کند به همان اندازه آمرزیده مى شود و هر خشک و ترى [گفته] او را تصدیق مى کند و به تعداد هر نفرى که با اذان او نماز بگزارد حسنه اى برایش منظور مى شود».2
پس از امروز قرارمان این باشد که حداقل هفته ای دو یا سه وعده در خانه و در جمع خانواده اذان بگوییم.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
* یک مصرع از ابیات اقبال لاهوری
[1] میزان الحکمه / ج1 / ص118 / ح448
[2] همان / ح450