انسان معاصر | نوشته های علی صفدری در زمینه ادیان، ملل و انسانها

     پسرم روزهای سال سالگی اش را می گذراند. هر روز کار جدید و سخن تازه ای می آموزد. چند روز پیش با کلی ذوق و شوق پیشم آمد و گفت: بابا، بابا، ببین دکمه مو خودم می بندم. و شروع کرد به بستن دکمه لباسش. دکمه بستن در نظر کودک سه ساله مهم جلوه می کند و وقتی می بندد، من برایش دست می زنم و تشویق می کنم. چشمانش برق می زند و هیجان زده می شود از اینکه مورد تشویق قرار گرفته است. چند بار دیگر دکمه را می بندد و این بار خودش می خواهد که برایش دست بزنم.

     تشویق کردن کودکان بسیار مهم است. آنها دوست دارند که مورد توجه واقع شوند و آنچه که بیشتر از همه چیز به آنها می فهماند که مورد توجه قرار گرفته اند، تشویق شدن است. اگر در راستای کار جدیدی که یاد می گیرند و تلاش مضاعفی که انجام می دهند، مورد تشویق واقع شوند، استعداد هایشان زودتر بروز می کند و ذهن شان به سرعت شکوفا می شود. بسیاری از ما والدین یاد گرفته ایم که کودکان را تنبیه کنیم و در این کار به مرحله استادی رسیده ایم، اما از تشویق کردن غافلیم!

     کودکان غالبا چیزهای ساده ای از ما می خواهند. خواسته هایشان از ما همانند خودشان، کوچک است. بستنی و ساندویچ و شکلات و پارک و شهربازی و عروسک و دوچرخه و ...؛ معمولا اینها تمام خواسته کودکمان از ماست. وقتی کودکمان با تمام شیرین سخنی و ناز خواسته اش را به ما می گوید؛ ما هم به او قول می دهیم. مثلا عصری برایت شکلات می خرم! آخر هفته به پارک خواهیم رفت! بگذار اول ماه که حقوق بگیرم دوچرخه خواهیم خرید! و ...

     آیا این تمام کاری است که ما باید انجام دهیم؟!

     آیا پس از شنیدن خواسته کودک و دادن پاسخ امیدبخش به او، دیگر وظیفه مان را به خوبی انجام داده ایم؟!

     مادری می پرسید چرا کودکم به حرف من اعتماد ندارد و هیچگاه سخن مرا نمی پذیرد. به او گفتم به کودکتان تا به حال قول داده اید؟ گفت آری. گفتم شده که تا به حال به قولی که داده اید عمل نکرده باشید؟ گفت پیش آمده که به قولم عمل نکرده باشم. گفتم: اتفاقا همه مشکل شما در همین نکته است؛ برخی چیزها به ظاهر ساده اند؛ اما اثرات بزرگی دارند. ما با قول دادن های پی در پی مان به کودکمان و اجرایی نکردنشان؛ در واقع به خودمان و آینده کودکمان خیانت می کنیم. کودکمان وقتی از ما بدقولی می بینید؛ اولین چیزی که در ذهنش نقش می بندد این است که دیگر بر روی حرف ما حساب نکند و وعدهای ما پوشالی است. در نظر کودک، پدر و مادر بدقول نمی توانند تکیه گاه مستحکمی باشند؛ چرا که حتی به یک قرار ساده شان جامه عمل نمی پوشانند. خود ما هم به حرف های انسان های بدقول اعتمادی نداریم؛ چه برسد به کودکان!

     اثر مخرب دیگری که بدقولی بر روی کودکمان می گذارد؛ ایجاد بدبینی است. کودکی که با بدقولی های مکرر مواجه  شده، دیگر نمی تواند نگاه خوشبینی به وعده ای که به او داده می شود داشته باشد. باورمندی به سخن دیگران برایش رفته رفته مشکل می شود.

     باید به یاد داشته باشیم اگر کاری از عهده مان خارج است و یا انجامش برایمان فعلا مقدور نیست و یا حوصله انجام دادنش را نداریم، سعی کنیم قولش را به کودکمان ندهیم. این قول ندادن به مراتب اثرش بهتر است از قول دادن و عمل نکردن.

     امام هفتم، حضرت کاظم ^{علیه السلام} می فرمایند: «چون به اطفال وعده‌ای دادید، وفا کنید (و تخلف ننمائید)، زیرا کودکان گمان می‌کنند شما رازق آن‌ها هستید. خداوند برای هیچ چیز به قدر تجاوز به حقوق زنان و کودکان غضب نمی‌کند».1

    

     _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

[1] قال الکاظم علیه السلام: «اذا وَعَدتُمُ الصبیانَ فَفوا لهم، فاِنّهم یَرَونُ اَنَکم الذین ترزقونهم، انّ الله عزوجلَ لیس یغضِبُ یشیءِ کغضبه النّساء و الصبیان».

الکافی / ج 6 / ص 50