انسان معاصر | نوشته های علی صفدری در زمینه ادیان، ملل و انسانها

  

      جوزف پریستلی (1733 - 1804) روحانی، فیلسوف و شیمی دان انگلیسی تبار و از اعضای انجمن سلطنتی بود که اکسیژن را کشف کرد. وی در کتاب «تاریخ تباهی های مسیحیت»** کفاره شدن مسیح و تثلیث را رد کرد و آنها را تباهی هایی دانست که با گذشت زمان مسیحیت را آلوده کرده اند. به عقیده او این آموزه ها در تعالیم و اندیشه مسیح و حواریون وجود نداشته و بعدا وارد مسیحیت شده است.

      مرحوم سید مهدی قزوینی همشاگردی و هم درس با مرحوم شیخ انصاری و مرحوم شریف العلما قدس سرّهم، از فقهاء مراجع و اساتید بزرگ حوزه های علمیه بودند که چند سال پس از مرحوم شیخ انصاری از دنیا رفتند، ایشان در اواخر حیات خود تصمیم گرفتند به حلّه کوچ کنند، زیرا این شهر را اهل تسنن و مخالفان در میان گرفته بودند و شیعیان آن سامان و اطراف آن در اقلیت قرار داشتند.

     به هر حال ایشان امامت جماعت، منصب فتوا و مرجعیت و منبر را رها کرده و به حله هجرت کردند و در آن جا در مهمانخانه ای از مهمانسراهای عشایر عرب حله که اهل تسنن بود وارد شدند. ایشان نماز را در آن مکان بر مبنای نماز اهل بیت علیهم السلام می خواندند. از این رو مردم از ایشان علت نماز خواندن به این سبک را می پرسیدند و ایشان پاسخ می دادند: پیامبر خدا صلی الله علیه وآله این گونه نماز می خواندند. مرد و زن، به ویژه جوانان تحت تأثیر وی قرار گرفته، شیعه می شدند و به نور اهل بیت علیهم السلام هدایت می یافتند. از دیگر سو مرحوم سید مهدی قزوینی همچنان در میهمانسرا ماندند تا تمام افراد آن عشیره به دست وی هدایت یافته، شیعه شدند. سپس ایشان به میهمانسرایی دیگر می رفتند و این روند را ادامه می دادند و در نهایت، افراد آن عشیره را شیعه می نمودند تا آن که چشم از جهان فرو بستند. از هنگام ورود ایشان به حله تا روزی که از دنیا رحلت نمودند حدود یکصد هزار نفر به راهنمایی وی به مذهب تشیع گرویدند. این مسأله در روزگاری رخ داد که کمترین و ابتدایی ترین امکانات رسانه ای امروز وجود نداشت.

     پسرم روزهای سال سالگی اش را می گذراند. هر روز کار جدید و سخن تازه ای می آموزد. چند روز پیش با کلی ذوق و شوق پیشم آمد و گفت: بابا، بابا، ببین دکمه مو خودم می بندم. و شروع کرد به بستن دکمه لباسش. دکمه بستن در نظر کودک سه ساله مهم جلوه می کند و وقتی می بندد، من برایش دست می زنم و تشویق می کنم. چشمانش برق می زند و هیجان زده می شود از اینکه مورد تشویق قرار گرفته است. چند بار دیگر دکمه را می بندد و این بار خودش می خواهد که برایش دست بزنم.

     تشویق کردن کودکان بسیار مهم است. آنها دوست دارند که مورد توجه واقع شوند و آنچه که بیشتر از همه چیز به آنها می فهماند که مورد توجه قرار گرفته اند، تشویق شدن است. اگر در راستای کار جدیدی که یاد می گیرند و تلاش مضاعفی که انجام می دهند، مورد تشویق واقع شوند، استعداد هایشان زودتر بروز می کند و ذهن شان به سرعت شکوفا می شود. بسیاری از ما والدین یاد گرفته ایم که کودکان را تنبیه کنیم و در این کار به مرحله استادی رسیده ایم، اما از تشویق کردن غافلیم!

آیت الله سید علی محقق داماد درباره رابطه دایی بزرگوارشان مرحوم آیت الله العظمی خاح شیخ مرتضی حائری یزدی با مرحوم امام خمینی می فرمودند:

       

     ایشان سال های خیلی زیاد با مرحوم امام رفیق گرمابه و مسجد بودند. بعد هم که نسبت خویشاوندی پیدا کردند و مرحوم آقای حاج آقا مصطفی، داماد ایشان شد. بعد مرحوم امام در جریانات نهضت افتاد. مرحوم آقای حائری در آن قسمت ها کاملا، بلکه یک قدم هم از امام جلوتر بود. اعلامیه های مشترک آقایان را معمولا ایشان می نوشت و همه امضا می کردند. حتی مسئله حکومت را ابتدائاً ایشان مطرح کردند و بعد مرحوم  امام. ولی بعد از انقلاب به خاطر شلوغ بازی هایی که شد ایشان ناراحتی هایی پیدا کرد. در مجلس خبرگان به خاطر قضیه مذهب حقه و بعضی جهات دیگر برخورد کرد و یک مقدار کم کم بینشان فاصله شد.

    ایشان آدمی بود که انتقادات را صریحا می گفت که برای بعضی ها در آن زمان قابل تحمل نبود. یادم است همان سال های اول و دوم انقلاب آقای آذری دادستان دادگاه روحانیت بود. یک وقت آقای اردبیلی آمده بوده در جلسه ای راجع به بعضی روحانیون ضدانقلاب حرف می زد. آقای آذری گفت: «چه کار می شود کرد با این ها؟ اگر ما بخواهیم با این ها برخورد کنیم باید اول از همه با آقای حاج مرتضی حائری برخورد بکنیم.» بعدها یادم است در فوت ایشان احمد آقا برای تسلیت به خانواده آقا مرتضی به منزل ایشان (همان خانه قدیمی مرحوم حاج شیخ که تعمیر اساسی هم نشده بود) آمد. وقتی از در خارج می شد به رفقایش گفت: «با ایشان با این وضعش چه کار می شد بکنی؟» یعنی هیچ بهانه ای برای برخورد با ایشان نبود.

آیت الله سید علی محقق داماد درباره دایی بزرگوارشان مرحوم آیت الله العظمی خاح شیخ مرتضی حائری یزدی می فرمودند:

      ایشان ارادت خاصی نسبت به حضرت رضا داشت. علاقمند بود که در هر موقعیتی که اقتضا بکند و امکان داشته باشد به زیارت حضرت رضا مشرف بشود. این به دلیل خصوصیت زیادتر حضرت نبوده بلکه در حقیقت این ارادت به کل خاندان ائمه بود. ولی آن های دیگر در دسترس نبودند و امکانش نبود. در آن حد که امکان داشت و در هر موقعیتی که می شد ایشان به زیارت حضرت رضا می رفت. در تعطیلات ایام سال و تابستان با هر وسیله ای که ممکن بود می رفت. مقید هم نبود که با وسیله خاصی سفر کند. گاهی با یک جیپ می رفت. آقای گرامی، برادر حاج آقا گرامی، خیلی وقت ها همراه ایشان بود. یک بار هم با همین جیپ رفته بودند. بعد از سفر پرسیدم: «آقا خوش گذشت با این ماشین؟» گفت: «خیلی خیلی خیلی خوب بود. یک مقدار آن ما را می برد یک مقدار ما آن را می بردیم.» خیلی ابتهاج کاملی داشت بدون هیچ اظهار نگرانی. ایشان در هر سفر هم که مشرف می شد یک شعر در مدح حضرت رضا در همان حرم می سرود و خدمت حضرت هدیه می کرد. پنجاه و سه یا چهار سفر رفته و شعر گفته بود.